Che

วันนี้ 9 ตุลาคม 2550 ครบรอบ 40 ปีของการจากไปของเช (Che) หรือ Ernesto Che Guevara ผู้กลายเป็นตำนานของการต่อสู้และปฏิวัติ สัญลักษณ์สำคัญของแนวคิดสังคมนิยมแบบคอมมิวนิสต์ และตัวแทนของการกบฏ

เชเป็นชาวอาร์เจนตินาโดยกำเนิด ต่อมากลายเป็นคิวบาโดยการต่อสู้ และสิ้นลมหายใจ รวมทั้งฝังร่างในดินแดนสุดท้ายคือ โบลิเวีย โดยอุดมการณ์

เขา มีอาชีพเป็นหมอโดยการศึกษา นักเดินทาง ช่างภาพและนักผจญภัยโดยหัวใจ และเป็นนักต่อสู้โดยจิตวิญญาณ

...........................

ครบรอบ 40 ปีของการตาย วันนี้ ไม่มีหนังสือพิมพ์ฉบับไหนของฝรั่งเศสไม่เขียนถึงเขา Le Monde ลงบทสัมภาษณ์ลูกสาวของเช (เกิดในปี 1960) ที่ยังคงเหยียบย่ำอยู่บนรอยเท้าและอยู่ภายใต้เงาของผีนักต่อสู้ที่โลกหยิบยื่นความเป็นตำนานให้

หลายวันก่อน ARTE เสนอสารคดีหลายตอนต่อกันเกี่ยวกับชีวิตและการต่อสู้ของเช รวมทั้ง “วาระสุดท้าย” ของเขา เหตุการณ์ที่เป็นพิธีกรรมสำคัญ ซึ่งสร้างความเป็นอมตะให้กับเช

ถูกสังหารในปี 1967 ศพของเชหายไปอย่างไร้ร่องรอยและเป็นปริศนา เพียง 1 วันหลังจากการแถลงข่าวการตายและการเปิดเผยภาพศพของเชต่อโลก

30 ปีต่อมา จากข้อมูลของรัฐบาลและอดีตทหารโบลิเวีย กระดูกของเขา (พร้อมผู้ร่วมอุดมการณ์) ถูกค้นพบในเมืองเล็กๆ ชื่อ Villegrande ของโบลิเวีย

ในสภาพที่ถูกทำให้กลายเป็นนักบุญ (กองทัพโบลิเวียตัดมือของเช ก่อนนำศพไปฝัง เพื่อเก็บรอยนิ้วมือเป็นหลักฐานยืนยันว่าศพนั้นคือเชตัวจริง....ชาวบ้านในหมู่บ้าน Villegrande บนบานขอสิ่งที่ตนปรารถนาเช่น ขอฝนจากเช)

.......................

จวบจนกระทั่งวันนี้ คำถามสำคัญคือ อุดมการณ์แบบสังคมนิยมแบบสุดขั้วอย่างคอมมิวนิสต์ ยังคงใช้ได้อีกหรือไม่ ??

(เรื่องตลกก็คือ ภาพของเชถูกนำไปสร้างกำไรในแบบทุนนิยมทุกรูปแบบ ไม่ว่าจะเป็นลายสกรีนเสื้อ หมวก ที่เขี่ยบุหรี่ ฯลฯ)

ลองนึกย้อนมองภาพเหตุการณ์ในประวัติศาสตร์สมัยใหม่ที่ยังคงไม่จางไปจากความทรงจำ ....การทุบกำแพงเบอร์ลินและการรวมเยอรมันตะวันตกและตะวันออก (1989) การล่มสลายของสหภาพโซเวียต (1991) การเปิดตลาดและเข้าร่วมองค์การการค้าโลกของจีน (2001)....

เหล่านี้ล้วนทำให้เห็นว่าประชากรของโลกโอบรับระบบเศรษฐกิจแบบทุนนิยมและการเมืองเสรีประชาธิปไตยมากขึ้นเรื่อยๆ ไม่ว่าจะด้วยความเต็มใจหรือไม่

แต่นี่ไม่ใช่การบอกว่าโมเดลของทุนนิยมและเสรีประชาธิปไตยมีเพียงโฉมหน้าเดียว... จีนกับรัสเซียเองเป็นภาพแทนหรือหุ่นจำลองที่ชัดเจนที่สุด ในโลกโลกาภิวัตน์วันนี้

แต่คงต้องถามต่อว่าทุนนิยมและ/หรือประชาธิปไตยของใคร?
.......

ความรุดหน้าทางเทคโนโลยี ที่ทำให้เกิดปรากฏการณ์กระชับแน่นของเวลาและสถานที่ (Harvey 1990) สร้างความท้าทายและตั้งคำถามใหม่กับโลกและผู้อยู่อาศัย

เราต้องเผชิญกับความไม่แน่นอนทั้งทางวัตถุและจิตใจ เมื่อความไร้ระเบียบคือระเบียบชุดใหม่ของโลก (ชัยรัตน์ 2549) และปัญหาการก่อการร้ายและการเผชิญหน้าระหว่างวัฒนธรรมและความเชื่อถึงจุดขีดสุด

ในฐานะปัจเจกเอง เราก็ต้องเผชิญหน้ากับปัญหาสังคมรูปแบบใหม่ ที่แม้กระทั่งพ่อแม่เราก็ไม่เคยพบเจอในช่วงชีวิต ยังไม่นับรวมโรคชนิดใหม่ที่ยังไม่มีวิธีรักษาและเกิดขึ้นทุกวัน

โลกเองก็กำลังเปิดเผยบาดแผลและร่างกายอันบอบช้ำ ที่เกิดจากการถูกขูดรีดอย่างเยือกเย็นและยาวนาน (เช่น ปัญหาสิ่งแวดล้อมและขาดทรัพยากรทางด้านเชื่อเพลิง) ให้เราเห็น

จึงไม่ใช่เรื่องแปลก ที่โลกวันนี้ กระหายจะได้พบเจอ “ศาสดาพยากรณ์” ในฐานะผู้นำจิตวิญญาณของตน

เชเอง ก็เป็นหนึ่งในศาสดาที่เราหลายคนโหยหา.....